Okres letni sprzyja pojawianiu się w lasach i ogrodach kleszczy, które stanowią poważne zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi. Krew kręgowców jest im potrzebna do przekształcenia się w dorosłą postać oraz do przeprowadzenia procesu rozmnażania. Zazwyczaj żywią się krwią zwierząt leśnych, małych gryzoni oraz ptaków, jednak równie chętnie korzystają z ludzkiej krwi, jeśli nie napotkają lepszego dla siebie źródła pożywienia. Jak skutecznie zwalczać kleszcze, tak, aby nie stanowiły one zagrożenia dla ludzi?
Kleszcz (łac. Ixodida)
Kleszcze należą do rzędu pajęczaków z podgromady roztoczy. Dzielą się na kleszcze miękkie (obrzeżkowate) oraz twarde (kleszczowate i Nuttalliellidae). Kleszcze miękkie, w porównaniu do kleszczy twardych, nie posiadają pancerza z chitynowych płytek, dającego im większą ochronę. Wszystkie rodzaje kleszczy są czasowymi pasożytami zewnętrznymi kręgowców, co oznacza, że żywią się płynami ustrojowymi żywiciela przebywając na jego powierzchni. Od innych roztoczy różnią się posiadaniem z obu stron otworu gębowego narządów służących do ssania krwi oraz dużymi rozmiarami, jakie osiąga dorosły osobnik. Na całym świece znanych jest około 900 gatunków kleszczy, z czego 20 żyje w Polsce.
Życie owadów
W ciągu swojego życia kleszcze przechodzą kilka przemian, zwanych lnieniem. Samica kleszcza składa jaja, z których wyłaniają się niewielkie larwy. Pozostają one przy żywicielu do momentu nasycenia się pokarmem, po czym odpadają i przeistaczają się w większa postać – nimfę. Opita krwią nimfa staje się następnie dorosłym osobnikiem, gotowym do rozmnażania.
Występowanie
Utrzymująca się temperatura powietrza w granicach 10 stopni Celsjusza sprzyja uaktywnianiu się kleszczy. Najczęstszym miejscem występowania tych pasożytów są lasy, pola oraz ogrody, lecz coraz częściej można je spotkać również w mieście. Miejskie kleszcze stanowią niekiedy nawet większe zagrożenie niż te występujące w lasach. Kleszcze przenoszą dwie bardzo groźne choroby: boreliozę oraz kleszczowe zapalenie mózgu. Kleszcze zamieszkujące tereny miejskie przenoszą dodatkowo nie tylko choroby odkleszczowe, lecz mogą również powodować paraliż uniemożliwiający oddychanie, a niekiedy nawet wstrząs anafilaktyczny. Największe zagrożenie ugryzieniem kleszcza występuje na obrzeżach lasów i łąk oraz w wysokich trawach w okolicach jezior. Kleszcze maja zdolność do wspinania się na wysokość nawet 1,5 m po trawach, drzewach czy krzewach. Atakują ofiarę po zapachu – wyczuwają pot wydzielany przez kręgowce oraz dwutlenek węgla z wydychanego powietrza. Co ciekawe, najczęściej występujące w Polsce kleszcze pospolite, odpowiedzialne za przenoszenie chorób, wybierają miejsca wilgotne, lecz nie mokre.
Zagrożenia
Jak wspomniano wcześniej, kleszcze przenoszą bardzo niebezpieczne dla ludzkiego życia i zdrowia choroby: kleszczowe zapalenie mózgu oraz boreliozę. Kleszczowe zapalenie mózgu wywoływane jest wirusem Flavovirus, którego nosicielami są kleszcze. Pierwsze objawy zachorowania pojawiają się u zarażonego od 7 do 14 doby po ukąszeniu. W tym czasie zarażony dostaje wysokiej gorączki oraz pojawiają się objawy typowe dla zachorowania na grypę. Symptomy te trwają około 7 dni, po czym następuje krótki okres polepszenia samopoczucia. Następnie pojawia się druga faza choroby, związana z zajęciem przez wirus ośrodkowego układu nerwowego. Skutkiem zarażenia wirusem jest utrata świadomości, porażenie kończyn oraz śpiączka. Borelioza natomiast wywołana jest bakteriami Borrelia burgdorferi. Przyjmuje się, że zachorowanie na boreliozę możliwe jest tylko wtedy, gdy kleszcz był nosicielem wspomnianej bakterii oraz gdy wystarczająco długo tkwił w skórze żywiciela. Początkowym objawem zarażenia wirusem Borrelia burgdorferi jest rumień wędrujący. Następstwem zachorowania na boreliozę są zaburzenia rytmu serca, limfocytowe zapalenie opon mózgowych i mózgu oraz choroby stawów.
Usuwanie kleszczy
Po zagnieżdżeniu się kleszcza w skórze żywiciela konieczne jest jego natychmiastowe usunięcie. Do usunięcia kleszcza niezbędna jest pęseta. Za jej pomocą należy chwycić kleszcza tuż przy skórze i zdecydowanym ruchem pociągnąć go, kręcąc pęsetą przeciwnie do ruchu wskazówek zegara. Miejsce po ugryzieniu należy zdezynfekować środkiem antyseptycznym. Kleszcza nie należy natomiast smarować masłem ani benzyną, ponieważ istnieje ryzyko, że kleszcz zacznie wydzielać ślinę, która może zawierać niebezpieczne dla ludzkiego zdrowia wirusy lub bakterie chorobotwórcze.
Zwalczanie kleszczy
Dezynsekcja kleszczy nie jest łatwym zadaniem, a jej nieprawidłowe przeprowadzenie może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia ludzi i zwierząt. Chcąc przeprowadzić dezynsekcję własnego ogrodu najlepiej skorzystać z usług profesjonalnych firm, na co dzień zajmujących się zwalczaniem insektów. Firma Insector zajmuję się zwalczaniem kleszczy od wiosny do końca lata. Praca polega na przeprowadzeniu oprysku lub zamgławiania na terenach zielonych za pomocą specjalistycznych preparatów. Preparaty te są bezpieczne dla roślin i ludzi.